ایستگاه / طاهره علوی

داستان "ایستگاه" از مجموعه داستان "زن در باد" نوشته  طاهره علوی را خانم مونیکا وی سُتسکا Monika Wysocka  به زبان لهستانی ترجمه کرده اند. از ایشان و بقیه دانشجویان سال سوم ایرانشناسی که در ویرایش این داستان همکاری کردند قدردانی می کنیم. باشد که این گونه ترجمه ها ادامه یابد.

طاهره علوی / ایستگاه

"Tahere 'Alawi / "Stacja

Pogoda była szara. Mój mąż pomachał z daleka ręką żebym szła. Chwyciłam torbę i pospieszyłam za nim. Pociąg gwizdał raz za razem. Z każdym gwizdem tłum podróżnych napierał na pociąg z większą siłą. Cała ziemia przykryta była gruzem. Im większe kroki robiłam, tym wolniej posuwałam się do przodu. Kiedy mój mąż wspiął się na schody, wkońcu go dogoniłam. Położyłam torbę i sama pokonałam te same wysokie stopnie. Mąż nawet na mnie nie spojrzał. Miał zły humor. Czemu ? Nie wiem. Może z powodu tego tłumu i ścisku. Może też...

Wszedł do przedziału i z hukiem zamknął drzwi. Położyłam torbę w rogu korytarza i sama na chwilę się tam zatrzymałam. W tej ciemności nocy migotały światła meczetu i budki dróżnika. Jeszcze paru zagubionych podróżujących biegało w tę i we w tę.

Ponownie rzuciłam okiem na przedział, światło było zgaszone. Mój mąż znów zasnął, uwielbiał spać. Ja też byłam bardzo zmęczona i śpiąca. Po cichu weszłam do przedziału, zamknęłam za sobą drzwi i zasłoniłam zasłony. Było duszno. Kiedy sięgnęłam by otworzyć okno, mąż obrócił się na drugą stronę i powiedział coś pod nosem. Pewnie było mu zimno. Zrobiło mi się go żal, bo to przeze mnie. Po omacku sięgnęłam po rzucony na krzesło koc i przykryłam się nim.

Bardzo lubię stukot pociągu, przywodzi mi na myśl kołysankę. Chociaż budziłam się w nocy wiele razy, nie miało to większego znaczenia,bo jak tylko zamykałam oczy, natychmiast zasypiałam.

Stukot pociągu się nasilił, ale jego prędkość stopniowo się zmniejszała. Spojrzałam na zegarek, była 6.30. Mąż mocno owinął się kocem i spał jak zabity. Poszłam przemyć twarz wodą. Kiedy wróciłam, zobaczyłam , że jest ubrany i z trudem otwiera okno.Zatrzasnęłam za sobą drzwi, obrócił się w moją stronę. Ale to nie był mój mąż. Spanikowałam. Natychmiast przeprosiłam i wyszłam. Pomyliłam przedziały. Z powrotem ruszyłam w kierunku łazienki i, tym razem ze szczególną uwagą, policzyłam : „Trzy, cztery, pięć”.

Nasz przedział, piąty, licząc od toalety. Drzwi były otwarte, ale zasłony zasłonięte. Kiedy ruszyłam by je odsłonić, ten sam mężczyzna wyszedł z przedziału. Nie patrząc na mnie, skierował wzrok w obie strony i rozejrzał się po korytarzu. Potem, tak jakby mówiąc sam do siebie, spytał : „Ale gdzie jest moja żona?”

Pociąg pomalutku dojeżdżał do stacji. Martwiłam się. Nie mogę znaleźć naszego przedziału. Przecież jak to jest możliwe? Znów podeszłam do łazienki. Zaraz za kranem, który był przyklejony do ściany łazienki, był przedział konduktora, a piąty z kolei był nasz. Przed otwartymi drzwiami stał ten mężczyzna. Powiedziałam : „Przepraszam” i spokojnie odsłonęłam zasłony. Torba mojego męża stała w rogu przedziału.Odetchnęłam z ulgą. Na pewno poszedł do łazienki. Trochę się zdziwiłam, bo on nie zostawiłby bez opieki swojego bagażu. Usiadłam na krześle. Nie mogłam nic innego zrobić, tylko czekać na niego. Oby szybciej przyszedł.

Korytarz był pełen podróżnych. Każdy chciał jako pierwszy wysiąść z pociągu, a ponieważ było to niemożliwe, krzyki się nasiliły. Mężczyzna ciągle stał obok i nieustannie się rozglądał. Potem spojrzał na mnie i zapytał : „Przepraszam, czy nie widziała Pani mojej żony?”.
Kiedy podeszłam i odpowiedziałam na jego pytanie, odwrócił się. Biedny , martwił się o swoją żonę. Ja też się martwiłam, o mojego męża. Gdzie on poszedł? Nie miałam wyboru, mogłam tylko czekać tu na niego. Pociąg się zatrzymał, drzwi otworzyły się z hukiem,a ludzie,niczym szrańcze, wysypali się na zewnątrz. Zegar na peronie pokazywał siódmą. Zaniepokojony mężczyzna chodził w tę i we w tę.

„Więc dlaczego nie przychodzi, gdzie się podziewa?”

Wyszłam z przedziału. Sprawdziłam drzwi łazienki, były zamknięte. Znalezienie konduktora też nie było łatwą sprawą. Co miałam zrobić? Na końcu trzeciego wagonu była restauracja. Pomyślałam, że może mój mąż poszedł napić się herbaty. Ale drzwi restauracji były zamknięte. Młody mężczyzna pomachał mi, że dziś jest nieczynna. Krzyknęłam : „Szukam mojego męża.... !”, ale nie zwrócił na mnie uwagi i poszedł.

Stałam tam parę chwil. Czułam, jak wali mi serce. Poszłam w stronę przedziału. Konduktor krzyknął z peronu: „Co Pani tam robi? Proszę wyjść!”.

Nie mogłam dłużej zostać w pociągu. Wróciłam do przedziału aby wziąć jego torbę. Ale nie było ani śladu po niej. Odetchnęłam z ulgą. Więc on gdzieś jest. Czułam, że nic złego mu się nie przydarzyło. Na pewno, kiedy wyszłam, przyszedł do przedziału, wział bagaż, a teraz czeka na mnie na zewnątrz.

Z pośpiechem wysiadałam z pociągu. Szukałam go między ludźmi, ale znalezenie kogoś w takim tłumie wcale nie jest łatwe. Postanowiłam, że poczekam chwilkę, aż peron opustoszeje. Stanęłam w rogu, ale chwilę później musiałam zmienić miejsce. Jednak to nie miało sensu, gdziekolwiek bym nie stanęła, zawsze komuś przeszkadzałam. Ktoś mnie szturchnął, inny kazał zejść z drogi. Wkońcu usiadłam w rogu na ławce. Zrobiło mi się ciemno przed oczami. Przytrzymałam głowę rękami i zamknęłam oczy. Nagle jakiś człowiek mocno potrząsnął moim ramieniem i zapytał : „Co ty tu robisz?”

Zerwałam się na równe nogi. Zobaczyłam, że to ten sam mężczyzna, który nie mógł znaleźć swojej żony. „Przepraszam Panią, pomyliłem się”. Wziął swoją torbę i poszedł.

کنسرت دوستان ایرانی در کراکف

نرگس و خسرو به زودی برای دیدن و اجرای کنسرت به کراکف سفر خواهند کرد. آنها از لهستانیانی که مایلند با ساز خود با آنان همراهی کنند، دعوت به همکاری می کنند. برای آشنایی بیشتر با این زوج هنرمند و تماس مستقیم با آنها، به این آدرس نگاه کنید:

Narges i Chosrou wkrótce przyjadą do Krakowa, żeby zobaczyć miasto i dać tutaj koncert. Zapraszają do współpracy Polaków, którzy, z własnymi instrumentami, chcieliby im towarzyszyć. Aby poznać bliżej tę parę artystów i skontaktować się z nimi bezpośrednio, proszę odwiedzić stronę: 

Narges and Khosrow will soon be comming to Kraków too see the town and to give a concert. They would like to invite Polish musicians to bring along their instruments and accompany them. To learn more about this musical duo and to contact them directly please visit the website:

با سپاس از خانم آنا پیترفسکا

http://www.azarbiyg.blogfa.com/

 

"ای روح بخش بی بدل" غزلی برگردانده شده به انگلیسی از مولانا

„O Duchodajny Niezrównany” – gazal Moulany w przekładzie angielskim.

Pan Foad Mir przetłumaczył sto gazali poety Moulany Dżalaluddina na język angielski, które wkrótce ukażą się w druku. Czytajcie poniższy tekst perski i słuchajcie recytacji pana Foada Tabariego w języku angielskim. Niniejsze nagranie sporządził on sam, a muzykę jego litewski przyjaciel. Słuchajcie, oglądajcie i rozkoszujcie się.

با سپاس از خانم زوزنا بوایت

100 غزل از اشعار مولانا جلال الدین را  آقای فؤاد میر/ Foad Mir به زبان انگلیسی ترجمه کرده اند که قرار است بزودی به چاپ برسد. فارسی غزل را در زیر ببینید و ترجمه انگلیسی آن را با صدای خود آقای فؤاد طبری بشنوید. زحمت تنظیم این ویدئو را خود ایشان کشیده اند و موسیقی آن از دوستی لتونیایی ست. ببینید، بشنوید و لذّت ببرید:

 

ای رستخیز ناگهان، وی رحمت بی‌منتها    

ای آتشی افروخته در بیشه ی اندیشه‌ها

امروز خندان آمدی، مفتاحِ زندان آمدی

بر مستمندان آمدی چون بخشش و فضل خدا

خورشید را حاجب تویی، اومید را واجب تویی

مطلب تویی، طالب تویی، هم منتها، هم مبتدا

در سینه‌ها برخاسته، اندیشه‌ را آراسته

هم خویش حاجت خواسته، هم خویشتن کرده روا

ای روح بخش بی بدل، وی لذّت علم و عمل

باقی بهانه ست و دغل، کین علت آمد وان  دوا
ما زان دغل کژبین شده، با بی گنه در کین شده
گه مست حورالعین شده، گه مست نان و شوربا

این سُکر بین، هل عقل را، وین نُقل بین، هل نَقل را

کز بهر نان و بَقل را چندین نشاید ماجرا
تدبیر صدرنگ افکنی، بر روم و بر زنگ افکنی
وندر میان جنگ افکنی، فی اصطناع لایری
می مال پنهان گوش جان، می نه بهانه بر کسان
جان رب خلصتی زنان ولله که لاغست ای کیا

خامش که بس مستعجلم، رفتم سوی پای عَلَم

کاغذ بنه، بشکن قلم، ساقی درآمد، الصّلا!

به یاد شهرام شیدایی در اولین سالگرد «رفتن» َش

دوم آذرماه یک سال از سفر شهرام شیدایی می‌گذرد. متن «به یاد شهرام شیدایی در ...» از خانم هایده وام‌بخش، همسر مارک سموژینسکی به دست دریچه رسیده است.

اولین‌بار که شهرام شیدایی را دیدم، اگر حافظه یاری کند ـ که گاه نمی‌کند ـ در دفتر گردون بود. مارک قرار بود درباره ادبیات لهستان صحبت کند و بعضی علاقه‌مندان به شعر و ادبیات جمع بودند. سخنرانی تمام شد و سؤال و بحث  هم. همه راضی و خوشحال به نظر می‌رسیدند. موقع رفتن، شهرام که هنوز آن موقع نمی‌شناختمش، با خوشرویی ما را برای گپ و گفتگو دعوت کرد. ما هم بعد از هیجان یک سخنرانی به هدف رسیده، با کمال میل دعوتش را قبول کردیم. قرار شد یجایی در خیابان ولی عصر شام بخوریم. شهرام در دیدار اول از آن آدمایی به نظرم آمد که مصمم، کاری رو که می‌خواهند، انجام می‌دهند. همینطور هم بود. با توجه به شرایط سختی که  شهرام و کسانی مثل او با آن مواجه بودند و از هرطرف مشکلات هجوم می‌آورد شهرام، در حد امکان، با تلاش زیاد به خیلی از چیزهایی که می‌خواست رسید. آشنایی ما از همون شب شروع شد.

شهرام به نظر من آدمی بود بسیار مهربان، سختگیر، گاه بسیار عصبی، از بعضی خطاها به سختی چشم‌پوشی می‌کرد و در عین حال بسیار با گذشت بود. فکر می کنم آدم خودساخته، سختکوش و منظمی بود و به دیگران هم تا جایی که می توانست کمک می‌کرد. بسیار انسان دوست و تأثیرگذار بود. دوستانش دوستش داشتند و برایش احترام قائل بودند و او نیز تا آنجایی که می‌دانم بسیار سعی می‌کرد دست دوستان را بگیرد. با کمک دوستانش جلسات شعر و داستان برای جوانان ترتیب می داد و همگی فعالانه سعی می‌کردند با ادبیات ایران و ادبیات امروز جهان آشنا شوند.

آشنایی بیشتر مارک و شهرام به ترجمه شهر ویسواوا شیمبورسکا که برنده جایزه نوبل شده بود، منجر شد. مارک و شهرام و چوکا چکاد تصمیم گرفته بودند که بعضی ازشعرهای شیمبورسکا را به فارسی ترجمه کنند. هفته ای یک بارـ دوشنبه ها شاید!!ـ چوکا و شهرام به خانه ما می آمدند و ساعت ها برای ترجمه شعرها با قلم و کاغذ و با یکدیگر کلنجار می رفتند. یادش به خیر! وقتی خسته و کوفته از سر کار برمی گشتم، از توی آشپزخانه نقلی که به سالن باز بود، کارهایم را  انجام می دادم  و به بحث هاشان گوش می‌کردم. گاهی هیچکدام کوتاه نمی آمدند و انتخاب یک عبارت مدت‌ها طول می کشید. گهگاه از من هم نظر می‌خواستند.

چوکا چکاد، شهرام شیدایی، مارک سموژینسکی

با مشکلات زیاد سرانجام، کتاب «آدم‌ها روی پل» با همکاری شهرام و چوکا ترجمه وتوسط نشر مرکز به چاپ رسید. شهرام و چوکا در کمال بردباری و بدون هیچگونه بهره برداری مالی در نشر کتاب همکاری کردند ،کتابی که می توان گفت موفق بود و به چاپ سوم هم رسید. اگرچه تجدید چاپ این مجموعه به خاطر شعر «اندیشیدن» فعلاً معلق مانده است. 

چند سال بعد شهرام، چوکا و مجید تیموری برای یک کنفرانس ترجمه به کراکف آمدند.روزهایی بود پر از بحث و گفتگو و خاطرات تلخ و شیرین.

بعد از این که شهرام خبر بیماری مارک را شنیده بود  زنگ می‌زد و در جریان کار قرار می گرفت. در یکی از همین گفتگوهای تلفنی بود که گفت: «به دوستانم گفتم باید حتماً مارک مریض می شد تا می فهمیدم چقدر دوستش دارم.» بله دوست عزیز شاید این رسم روزگار شده که تا کسی بسختی مریض نشود، یادمان نمی ماند که دوستش داریم. 

چند وقت بعد نوبت مارک بود که خبر بیماری شهرام را بشنود. بسیار متأسف شد ولی هیچ نمی گفت. شروع کرد به بازخوانی شعرهایش برای انتخاب و ترجمه، اما این کار به فرجامی نرسید (یا من هنوز چیزی پیدا نکرده‌ام).

وقتی شهرام در دوم آذر 1388 رفت، مارک باز هم در بیمارستان بود. به شال سیاه من شک نکرد و چیزی نپرسد. به او گفتم «با روحی ـ دوست بسیار نزدیک شهرام ـ  صحبت کردم، روحی گفت که حال شهرام خیلی بهتره!»  مارک گفت «چه خوب!»

دروغ نگفته بودم شهرام با رفتن، حال و روزش خوب شد اگر چه حال ما را  خراب کرد. نوزده روز بعد در21 آذرماه مارک هم رفت. رفتند و رفتنشان «آتش نهاد بر دل». آتشی سوزنده تر از آتش! بیش از این چه می توانم بگویم!!!!

حالا از این جمع سه نفره مانده چوکا و خانواده کوچکش. برای آن‌ها از صمیم قلب آرزوی سلامت و شادی می‌کنم، برای شهرام  و مارک پروازی بلند و برای خانواده و دوستانشان، آبی بر آتش دل.

هایده وام‌بخش - سموژینسکا

  دوم آذر 1389 

برای آشنایی بیشتر با کارهای شهرام شیدایی بخوانید:

 http://www.shahramsheydayi.com/

http://www.mardomak.info/photos/Sheydaie_Shahram

برج کجٍ تورون / Krzywa Wieża w Toruniu

مطلب خواندنی زیر را خانم زوزنّا بُوَیِت / Zuzanna Błajet برایمان فرستاده اند. ایشان سال اول کارشناسی ارشد در رشته ایرانشناسی هستند. با سپاس فراوان از ایشان:

برج کج

من در شهر تورون Toruń در لهستان به دنیا آمده ام. این شهر در مرکز لهستان قرار دارد و یکی از قدیمی ترین شهرهای کشورم است. در این شهر می‌توانید آثار تاریخی زیادی را پیدا کنید. تورون هم شهری قدیمی ست و هم دیدنی.

بخش قدیمی شهر در قرن‌های 12 و 14 بنا شده است. سبک بیشتر ابنیه ی تاریخی آن «گوتیک» است. «گوتیک» سبک معماریی ست که در قرن 12 در تمام اروپا رایج بوده است. یکی از جالب‌ترین بناهای شهر تورون، «برج کج» است. این برج در نیمه ی قرن 12 بنا شده است. در ساخت آن خشت سرخ به کار برده شده. در گذشته، این برج پاسگاه دفاعی بوده است. 

«برج کج» ساختمان کوچکی است و بلندی آن به 15 متر می رسد.

ممکن است کسی بپرسد چرا این برج را کج می نامند؟ جواب ساده است: چون برج، کج است. به این معنی که زاویه بین این بنا و زمین، نه 90 درجه، بلکه 85 درجه است.بنابراین نمی‌توان نزدیک این برج ایستاد. یعنی اگر کسی پشت و پایش را همزمان به دیوار برج بچسباند، روی زمین می افتد!

ممکن است کسی بپرسد: «چرا این برج کج است؟» پاسخ سخت نیست: اسطوره می‌گوید که برجی که در کنار رودخانه «ویسوا» قراد دارد، در ابتدا کج نبود، امّا آبهای دریا نزدیک برج آمدند و بنیادش را شسته، خرابش کردند و برج سال به سال بیشتر خم شد. این اسطوره درباره اسم شهر هم توضیح می دهد: روزی برج از رودخانه خواهش کردکه بیشتر پی اش را نشوید چون ممکن است ویران شود. رودخانه با صدای بلند گفت: «پس ویران شو!” در همان لحظه که رودخانه جواب داد، یک مسافر از مسافر دیگر پرسید: „ اسم این شهر چیست؟» و شنید: „ ویران شو!” که به زبان لهستانی « تورون» گفته می شود. بر اساس این اسطوره، از آن وقت تاکنون، اسم این شهر قدیمی گوتیکی، «تورون» است. به نظر زبان شناسان؛ اسم «تورون» از زبان آلمانی و به معنی «تخت» است.

Krzywa Wieża w Toruniu

Urodzi łam się w polskim mieście Toruniu. Miasto to leży w Polsce centralnej i jest jednym z najstarszych miast mojego kraju. Można tu zobaczyć wiele zabytków; Toruń jest miastem starym i godnym zwiedzenia.

Starsza część miasta powstała między XII a XIV wiekiem. Przeważającym stylem jego architektury jest gotyk, styl popularny w całej dwunastowiecznej Europie. Jedną z ciekawszych budowli Torunia jest Krzywa Wieża. Wieża ta powstała w połowie dwunastego wieku, a do jej wybudowania zastosowano cegłę czerwoną. W przeszłości była wieżą obronną. Jest ona niewielką budowlą, której wysokość sięga piętnastu metrów.

Być może ktoś zapyta, dlaczego nazywa się tę wieżę Krzywą Wierzą. Odpowiedź jest prosta: bo jest krzywa. To znaczy, kąt jej murów w stosunku do płaszczyzny gruntu, wynosi nie 90, a 85 stopni. W związku z tym nie sposób przy niej stać, czyli kiedy oprzemy plecy i stopy o ścianę, musimy upaść.

Być może ktoś zapyta, dlaczego wieża ta jest krzywa. Odpowiedź nie jest trudna. Wedle legendy, w przeszłości, stojąca nad brzegiem Wisły wieża, krzywą nie była. Ale wody rzeki, podmywając jej fundament, zniszczyły go. I wieża, z roku na rok, pochylała się coraz bardziej.

Ta legenda wyjaśnia również ludową etymologię nazwy miasta. Pewnego dnia wieża poprosiła rzekę, aby już więcej jej nie podmywała, bo może runąć. Rzeka odkrzyknęła: „To ruń!”. W tym samym momencie podróżny, zapytawszy innego przybysza o nazwę miasta, w opowiedzi usłyszał: „Toruń”.

W związku z tą legendą, do dziś nazwa tego starego, gotyckiego miasta brzmi „Toruń”. A wedle językoznawców, termin ten pochodzi od niemieckiego słowa o znaczeniu „tron”.

 اطلاعات بیشتر در:

1. http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Torun_Krzywa_Wieza.jpg

2. http://www.torun.webd.pl/eopis.html

3. http://www.wartozwiedzic.pl/497/krzywa-wieza-w-toruniu

4. http://www.krzywawieza.pl/

مستند عمر خیام قسمت دوم

قسمت دوم مستند عمر خیام که توسط بی بی سی فارسی ساخته شده است:

بهمن پناهی خوشنویس، نوازنده تار و سه تار و ...

Bahman Panahi, kaligraf, muzyk grający na instrumentach tar i setar, zapraszany jako wykładowca muzyki i kaligrafii irańskiej na Sorbonę, Uniwersytet w Colombo, Eastern University na Sri Lance oraz Northeastern University w Bostonie. Mieszka w Paryżu i obecnie jest zapraszany z wykładami na Uniwersytet Harvarda. Urodził się w 1967 roku.

با تشکر از خانم آنا پیترفسکا / Anna Piotrowska

بهمن پناهی، خوش نویس، نوازنده تار و سه تار، استاد مدعو موسیقی و خوشنویسی ایرانی در دانشگاه سوربن، دانشگاه کلمبو، دانشگاه شرق سریلانکا، دانشگاه نورث ایسترن ِ بوستون، مقیم پاریس و در حال حاضر، استاد مدعو دانشگاه هاروارد، متولد1967.

گزارشی از کتابخوانی در لهستان

خانم آنا مارچینفسکا Anna Marcinowska در گزارشی در سایت "شهر کتاب" به کتاب و کتابخوانی در لهستان پرداخته اند. جالبست. بخوانید:

http://www.bookcity.org/news-572.aspx

ضرب المثل ها و اصطلاحات (3)

طبق وعده ای که داده بودیم، این بار ضرب المثلی را که آقای رفوُ پَستوشَک Rafał Pastuszak  درموردش تحقیق کرده اند جلو رو دارید. مرجع این تحقیق، بخش ضرب المثل های وبسایت "فرهنگسرا" می باشد. از آقای رفوُ پستوشک دانشجوی کارشناسی، سال سوم تشکر می کنیم. 

هم چوب را خورد و هم پياز را و هم پول را داد

در روزگارهای خیلی پیش گناهکاری بود که باید برای خطایش جریمه می پرداخت. پس حاکم فرمان داد او یکی از سه جریمه را انتخاب کند. یا صد تومان بدهد، یا صد ضربه بخورد یا یک من پیاز. راستش را بخواهید اکثر اروپایی ها نمیدانند یک من چقدر است پس باید این را توضیح بدهم. من واحدی است که حدود سه کیلو می شود. گاهی به آن بتمن یا من تبریز هم میگویند. این واژه از زبان کلدانی آمده است. خطاکار به این نتیجه رسید که خوردن پیاز در مقایسه با جریمه های دیگر کار خیلی سختی نیست و آن جریمه را انتخاب کرد. پس یک من پیاز برای او آوردند.وقتی بخشی از آن را خورد فهمید که دیگر نمیتواند ادامه بدهد خواست کار دیگر را انجام بدهد پس گفت: صد چوب بزنید! قبول کردند. ولی بعد از چند لحظه دوباره فهمید قادر نیست دیگر کتک بخورد و صد تومان را داد.

منظور این ضرب المثل این است که گاهی کاری آسان به نظر می‌رسد ولی در واقع سخت ترین راه است و اگر زیاد نظرمان را عوض کنیم، باعث مشکل می شود.

Wychłostali go, zjadł cebulę i jeszcze zapłacił sto tumanów

W dawnych czasach żył złoczyńca, któremu przyszło zapłacić za swoje niegodziwości. Władca w swojej wielkiej łasce pozwolił mu wybrać jedną z trzech kar: mógł zjeść man[1] cebuli, dostać sto razów na pręgierzu , albo zapłacić sto tumanów[2]. Przestępca uznał, że pierwsza ze wspomnianych kar jest najlżejsza i poprosił o wymierzenie właśnie jej. Niestety, po pewnym czasie nie był już w stanie zjeść więcej. Poprosił o chłostę. „Wychłostajcie mnie sto razy!” – powiedział, na co oprawcy przystali ochoczo. I tym razem kara była nie do zniesienia, zatem zmuszony został do wybrania ostatniej – oddania stu tumanów.

Nauka jaką niesie ze sobą to przysłowie jest bardzo prosta: czasem wybory z pozoru najłatwiejsze rodzą najwięcej problemów. Niezdecydowanie jest najgorszym z nich.

---

[1] Jednostka wagi popularna w krajach bliskiego wschodu równoważna ok. 3 kg. Często określana man-e tabrizi (od miasta Tabriz), ew. batman w przeciwieństwie do tzw. mana królewskiego (man-e padeshahi), którego waga była dwukrotnie większa. Jest to słowo pochodzenia chaldejskiego.

[2] Jednostka płacy.

عمر خیام را بهتر بشناسیم (1) Poznajmy lepiej Omara Chajjama

فیلم مستندی درباره عمر خیام در بی بی سی فارسی پخش شده است. ویدئویی که تماشا می کنید بخش اول این مستند است. بخش های بعدی به مرور، در معرض دید عزیزان قرار خواهد گرفت. در این مستند، نه تنها خیام، دانشمند و شاعر پرآوازه ایران را بیشتر می شناسید، بلکه با چهره بعضی از شخصیت های فرهنگی مطرح ایران امروز نیز آشنا می شوید.

Powyżej możecie obejrzeć pierwszą część filmu dokumentalnego na temat Omara Chajjama, wyemitowanego przez BBC Farsi. Film nie tylko przybliża sylwetkę tego perskiego naukowca i wybitnego poety, ale pozwala również zapoznać się z ważnymi postaciami współczesnej perskiej kultury. Kolejne części będziemy zamieszczać z czasem.

با سپاس از خانم کاتاژینا گژیبک Katarzyna Grzybek

به مردم خوب افغانستان Z dedykacją dla Afgańczyków

 

تقدیم به همه مردم خوب افغانستان و دوستداران این ملت جفادیده، و به امید روزی که همه ی مردم افغانستان در کنار یکدیگر در آرامش و امنیّت و شادی زندگی کنند.

Nagranie dedykowane wszystkim dobrym mieszkańcom Afganistanu i tym, którzy kochają ten ciężko doświadczony przez los naród – z nadzieją, że nadejdzie kiedyś dzień, w którym wszyscy Afgańczycy będą żyć obok siebie bezpiecznie, spokojnie i radośnie.

با سپاسگزاری از خانم کاتاژینا  گژیبک Katarzyna Grzybek

کاربرد دیگری برای "با آب حمّام دوست گرفتن"

 دوست عزیز و دقیقی کاربرد دیگری را برای "با آب حمّام دوست گرفتن" ارائه کرده اند که به نظر منطقی می رسد بخصوص که شاهدی هم از ترکی آذری آورده اند به همین معنی. ضمن تشکر صمیمانه از ایشان، از خوانندگان دیگر دعوت می کنیم اگر مطالب بیشتری در مورد هر کدام از پست های دریچه دارند برایمان بفرستند. دریچه پیشاپیش از همه علاقمندان سپاسگزاری می کند. در زیر نظر دوستمان آقا/ خانم آ ف را می خوانید:

سلام. خیلی مطلب خوبی بود. البته با اجازه من می‌خواهم از یک جنبه دیگر هم به این ضرب‌المثل نگاه کنم. کاربردی که من از این ضرب‌المثل دیده‌ام، معمولا به صمیمیت اشاره ندارد و به این اشاره می‌کند که کسی بخواهد بدون صرف هزینه‌ای از خود، یک رابطه‌ دوستی خلق کند. یعنی با صرف چیزی که متعلق به خودش نیست. مثلا اگر کسی وسیله یک فرد دیگر را به فرد دیگری تعارف کند یا در اختیار او قرار بدهد، گفته می‌شود: فلانی می‌خواهد با آب حمام دوست بگیرد. یعنی فرد برای ایجاد دوستی از خودش مایه نگذاشته است. این ضرب‌المثل بین آذری‌زبان‌های ایرانی هم استفاده می‌شود. در ترکی آذری معادلش این است: حامام سویونان دوست توتماق!

دو قطعه از هنریک گورسکی آهنگساز فقید لهستانی

با تشکر از دوست همراه خانم ثریا موسوی برای فرستادن این لینک ها:
http://www.youtube.com/watch?v=rP_z2Jz1xc0

"آهنگ سوگواری" هنریک میکووای گورسکی :

http://www.youtube.com/watch?v=ymuF7uG6wis

با قطع و وصل کمتر:
http://www.youtube.com/watch?v=chwDoQuD77g&feature=related

سفر "گورسکی" به جهان دیگر

http://www.bbc.co.uk/persian/arts/2010/11/101112_u03_goresci_obituary.shtml

"شهر سوخته" شهری باستانی و معمایی در شرق ایران!

مطلب بسیار جالب زیر را خانم ثریا موسوی برایمان فرستاده اند. از ایشان بسیار سپاسگزاریم!

         

شهر سوخته ، شهري ناشناخته و اعجاب انگيز در سيستان متعلق به پنج هزار سال پيش !؟

شهر سوخته كجاست ؟ اين مردم موفق و دانا چه كساني بودند ؟ اينان چرا و چگونه همگي يكشب در آتش سوختند ؟؟ مردم شهر سوخته در 3 هزار سال پيش چگونه به اين همه علم و پيشترفت رسيده بودند ؟؟يا علم آنان از خارج از كره زمين به آنها آموزش داده شده بود ؟؟

آيا مردم شهر سوخته با موجودات فضايي در ارتباط بودند ؟؟

اينها سؤالاتي است كه باستان شناسان طي سالها تحقيق هنوز به نتيجه اي نرسيدند و نمي دانند مردم اين شهر عظيم و مدرن و پيشترفته در 3000 سال پيش از كجا آمده بودند و چگونه به اين همه علم و دانش رسيده بودند و چگونه طي يك شب همگي در آتش سوختند و نابود شدند ؟؟!!

مقاله زير تفسير و توضيحي علميست در مورد تمدن شهر سوخته در سيستان و زابل، شهر دليران و سرزمين رستم و سهراب و تاريخ بزرگ بشري.

شهر سوخته در ساحل رودخانه ی هیلمند و ۵۶ کیلومتری شهر باستانی زابل قرار دارد.شهری که نقش بسیار مهمی در ایران باستان داشته است.زادگاه رستم و پهلوانان نامی ایران زمین.اگرچه امروز بخش اعظم تمدن ایران باستان و رودخانه ی هیلمند در کشورهای پاکستان و افغانستان قرار گرفته است.

سیستان جایی است که توانست تا قرنها خصلت جوانمرد پروری خود را حفظ کند و در سده های نزدیک به مؤلف "تاریخ سیستان"، عیاران و جوانمردانی چون یعقوب لیث بپرورد .

تصاويري از بقاياي شهر سوخته، بهشت باستان شناسان در سيستان، سرزمين شگفتيها و مهد دليران

محل قرار گرفتن خانه ها و ديوار هاي شهردر تصوير فوق مشخص شده است .

شهر سوخته از نظر زمانی هم زمان با تمدن سومر در بین النهرین و تمدنهای هاراپا و موهنجودارو در شمال غربی پاکستان بوده است . بسیاری از باستان شناسان معتقدند که مردم این ناحیه از همان نژاد سومر یا آنوناکی بوده اند که از سیاره ی نیبیرو به زمین آمده بودند. شباهت مجسمه های یافت شده با آنچه که در هاراپا وموهنجودارو وجود دارد این نظریه را اثبات می کند علاوه بر اینکه ابزارها و علوم پیشرفته ای که در شهر سوخته وجود دارد حکایت از شهری بزرگ و تجاری در ۶۰۰۰ سال پیش می کند.

نژاد و زبان مردم شهر سوخته :

علی رغم پیدا کردن بیش از ۴۰۰۰۰ اسکلت در گورستانهای این شهر هیچ کس موفق به شناسایی نژاد مردمی که در این ناحیه می زیستند نشده است.

همین مشکل در خصوص شهرهای باستانی هاراپا و موهنجودارو نیز وجود دارد و در نتیجه باستانشناسان را به این باور سوق داده است که مردم از همان نژاد ناشناس سومری بوده اند که به مناطق خوش آب و هوای زمین در کنار رودخانه های عظیم کوچ می کردند و با یکدیگر ارتباطات تجاری داشته اند.علاوه بر این جثه ی عظیم اسکلتها پس از پوسیده شدن در طول ۶۰۰۰ سال، باز هم این باور را تقویت می کند که پهلوانان عظیم الجثه ی ایران باستان همچون گیو - گودرز - گرشاسب - سام و نریمان و رستم از همان نژاد بوده یا دورگه بوده اند.

در اسكلت هاي كشف شده افرادي با بلندي قد بين 3 تا 4 متر نيز كشف شده است . يكي از بزرگترين اسكلتهاي كشف شده در جهان در شهر سوخته كشف شده كه متعلق به يك مرد بين 35 تا 40 ساله است كه دقيقا" 5 متر و بيست و يك سانتي متر قد داشته كه اين بلند ترين اسكلت ديده شده در عصر باستان است.؟!
زبان مردم شهر سوخته و به طور کلی مردم نواحی بلوچستان و زابلستان باستان، ناشناس باقی مانده و کسی قادر به رمز گشایی نوشته ها و مهرهای کشف شده نیست.اما آنچه مسلم و قابل اثبات است این است که زبان پهلوی و زبان اوستایی از جمله زبانهایی بوده اند که توسط برخی قبایل و سلسله های باستان تکلم می شده اند و همچنان امروز به ما رسیده اند.

تجارت:

شهر سوخته(ایران باستان) به کشورهایی همچون سومر -هاراپا- موهمجودارو و مصر وسایل صنعتی و جواهرات و وسایل تزیینی صادر می کرده است.

لینک زیر یک وسیله ی تزیینی را نشان می دهد که در شهر اور ( عراق) در سومر باستان پیدا شده است و از شهر سوخته به سومر صادر شده بوده است.

دین مردم شهر سوخته :

به غیر از تعدادی مجسمه ی بت مانند از خدایان مونث و چند پیکره ی مرد که گمان می رود طبقه ی روحانی را نشان دهد علائم دیگری یافت نشده که بتوان دین اصلی مردم را مشخص کرد . اما در جدیدترین کاوشها ساختمان یک معبد بسیار بسیار بزرگ کشف شده است که به زودی پاسخ به این سوال را خواهد داد.

قربانی کردن انسان:

در قبرستانهای شهر سوخته، اجسادی پیدا شده است که نشان می دهد آنها طی مراسمی قربانی شده بودند، در یکی از قبرها ۱۳ سر قطع شده به صورت دایره وار و به همراه هدایا و وسایل تزیینی پیدا شده است که نشان از نوعی مراسم مذهبی دارد. همچنین در چند قبر دیگر اسکلتهایی یافت شده که جمجمه ی آنها در بین پاها و جدا از بدن قرار گرفته.از آنجا که این اجساد با احترام و به همراه هدایا دفن شده اند احتمال قتل و یا شکنجه وجود ندارد بنابراین می توان آن را قربانی تلقی کرد.

آب و فاضلاب :

سراسر شهر سوخته دارای سیستم پیشرفته ای برای انتقال آب به منازل و سطح شهر است و جنس لوله ها از سفال خاصی است.چيزي كه در تمدنهاي بسيار پيشترفته مانند عيلاميها و هخامنشيان مي بينيم و از يك قوم كوچك بسيار بعيد است كه اينقدر به مسئله بهداشت و تأمين مصرف مردم و ساكنين اهميت مي دادند.؟!

شهر سوخته در منطقه ای کاملاً غیر زلزله خیز ( حتی تا امروز) بنا شده ( درست مانند تمدنهای سومر-مصر و دره ی سند ). به این دلیل سوخته خوانده می شود که ۲ بار به طور کامل سوخته شده اما باز ساخته شده است و ناگهان بدون هیچ نشانی در ۲۱۰۰ سال پیش از میلاد تخلیه شده است. دقیقاً هم زمان با ناپدید شدن تمدن های دری ه سند( یعنی هاراپا و موهمجو دارو ) .

طبق کتیبه های آشور باستان این دقیقاً همان تاریخی است که آنوناکی ناگهان زمین را ترک کردند . دلیل این خروج ناگهانی در کتب عهد عتیق و متون باستان تغییر ناگهانی آب و هوای زمین از مرطوب به خشک بوده است . تمامی مناطقی که این تمدنها در آن به وجود آمده بود به دلیل تغییر مدار زمین گرم و خشک شدند و این موجودات (آنوناکی) برای حیات به محیطی بسیار سبز و مرطوب نیاز داشته اند. از این رو ناگهانی ناپدید می شوند اما انسانهای دو رگه که از آمیزش آنوناکی و مردم زمین به وجود آمده بودند در زمین باقی ماندند که احتمالاً همین انسانها سلسله های مشهور و پادشاهان و پهلوانان را تشکیل می داده اند.

بهر حال اين منطقه و تمدن اعجاب انگيز، چيزي حدود 4500 سال پيش بر اثر يك آتش سوزي عظيم - انقدر عظيم كه نمي توانسته كار حمله احتمالي قومي به اين منطقه باشد- اين شهر را از بين برده است . اين آتش سوزي مي تواند آتش سوزيهاي عظيم ناشي از گرم شدن زمين ، يك جنگ ويرانگر ، و يا صاعقه هاي بزرگي بوده كه توانسته شبانه و طي چند روز يك شهر را كاملا" تبديل به خاكستر بنمايد ...

شهر سوخته به علت رمزها و رازهاي بسيار، بهشت باستان شناسان معرفي شده و هر روز چيز تازه اي براي كشف شدن دارد...اينان چه كساني بودند ؟!

اسكلت كامل پيدا شده از يك دختر 14 ساله كه مورد جراحي مغز قرار گرقته است...چهره اين دختر توسط اندام شناسان باستان شناس در تصويرزیر باز سازي شده است .

محل كشف اسكلتهاي مورد جراحي قرار گرفته به همراه وسايل زينتي و چند كوزه

پزشکی پيشترفته مردم شهر سوخته و احتمال روابط آنها با موجوداتي غيرزميني و مدرن :

اگرچه تاکنون نشانی از سفینه های این مردم یافت نشده ! و يا مداركي دال بر ارتباط اين مردم با موجودات فضايي ! ( اگر هم یافت شود به من و شما گزارش نمی دهند ! ) جالب است دلايلي را كه باستانشناسان رابطه اين مردم را با موجوداتي پيشترفته و يا شايد غير زميني رد نمي كنند و بر پايه يك فرضيه وجود افرادي پيشترفته در كره زمين را ممكن مي دانند را بدانيد :

اولا: تعداد محدودي اسكلت در شهر سوخته كشف شده كه جمجمه ها و اعضاي بدن آنها اصلا" شباهتي به انسان كامل ندارد و بيشتر شبيه موجوداتي انسان نما مي باشد.

اين اسكلت ها از نظر ظاهر و فيزيك كاملا" با اسكلت يك انسان متفاوت بوده و درست شبيهِ  نقاشيهاي موجود از موجودات فضايي است !؟

دوما" : علم و پيشرفت تكنولوژي اين قوم كوچك در 5 هزار سال پيش، آنقدر مدرن و امروزي بوده كه باستانشناسان حتي در دوران هاي بعدي تاريخي مانند دوران با عظمت هخامنشيان كه ايرانيان به علومي مانند پزشكي ، ستاره شناسي و ديگر علوم آشنايي داشتند ديده نشده است . مثلا" عمل جراحي بسيار ظريف مغز يك زن كه شما در تصاوير فوق مشاهده مي كنيد...بسيار جاي تعمق و تعمل دارد! چرا كه ما حتي در دوران ساساني كه دانشگاه علوم پزشكي در جندي شاپور (دزفول كنوني) داشتيم چنین پيتشرفتهايي در علم پزشكي نكرده بوديم و گزارشاتي مبني بر جراحي مغز و يا جراحي چشم و يا ساخت چشم مصنوعي نداشتيم.

تعجب باستانشناسان و مورخين به اين خاطر است که در ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد جراحی مغز و کار گذاشتن چشم مصنوعی انجام می شده است.تصويري كه در اين صفحه مي بينيد، جمجمه ی دختری ۱۴ ساله را نشان می دهد که به دلیل بیماری مغزی جراحی شده بوده است. پیش از این تصور میشد که تنها مصر باستان دست به جراحی می زدند (بر اسای نوشته های پزشك مخصوص فرعون ،سینوحه پزشک مصری).

عکس زیر اسکلت زنی ۳۵ ساله را نشان می دهد که از چشم مصنوعی استفاده می کرده . جنس این کره ی چشم نامشخص است و توسط تارهای بسیار باریکی از طلا به عصبهای چشم متصل شده بوده است.

كشف اسكلت يك زن متعلق به حدود 4 هزار سال پيش كه يك چشم وي مصنوعي بوده و مورد جراحي بسيار عجيب و ظريف و پيشترفته قرار گرفته است.

اسكلت پيدا شده در شهر سوخته

كشف چشم مصنوعي به گزارش استاد سجادي :

مطالعات اوليه نشان داده اند که چشم چپ زن تنومند مدفون در قبر شماره 6705 مصنوعي بوده است .سن اين زن بين 25 تا 30 سال تخمين زده شده است .بررسي بيشتر توسط پزشكان مشخص نمود كه زير تاق ابروي زن مذکو، آثار آبسه و چركي و جراحي داشته است .به علت طول زمان زيادي كه بخش زيرين چشم مصنوعي با پلك چشم در تماس بوده آثار ارگانيكي پلك چشم بر روي پروتز مصنوعي مشخص است .جنس اين چشم مصنوعي يا پروتز كاملا" هنوز مشخص نگرديده است اما به نظر مي رسد از جنس قير طبيعي با مخلوط يك نوع چربي حيواني درست شده است . وسط اين پروتز خالي است كه چشم از داخل آن پيدا بوده است .بدنه چشم مصنوعي با نوعي مفتول طلايي احاطه گرديده و توسط 2 سوراخ موازي به چشم اين زن پيوند زده شده بودند.نقشي كه در روي اين چشم مصنوعي طراحي شده دقيقا" شبيه به مويرگهاي ريز داخل چشم انسان مي باشد. ضمنا" به همراه اسكلت اين زن عجيب تعدادي لوازم مانند : يك كيسه چرمي ، يك آينه مفرغي ، وتعدادي مهر هاي تزئيني و تعدادي ظروف سفالي كشف شده است.زمان فوت و درگذشت اين زن با استفاده از كربن 14 و مطالعات آزمايشگاهي حدود 3هزار سال قبل از ميلاد مسيح تائيد شده است.

تصوير بازسازي شده چهره زني كه با يك چشم مصنوعي در 4 هزار سال پيش زندگي مي كرده و توسط پزشكان آن دوره مورد جراحي زيبايي و بازسازي قرار گرفته است.

زنان شهر سوخته :
تازه ترين يافته های باستان شناسان در گورهای شهرسوخته حاکی از اين است که زنان شهر سوخته لباس های زيبايی شبيه به ساری می پوشيدند. و به آرايش و زيورآلات قيمتی اهميت می داده اند.

پروتز يا چشم مصنوعي كه در داخل جمجه يك اسكلت زن در 4 هزار سال كه به تازگي كشف گرديد و جهانيان را شگفت زده كرد!

اين پروتز و محلهاي بخيه بر روي آن، ديرينه شناسان را با پزشكاني متبحر و عجيب مواجه كرده كه اين قوم ناشناخته وعجيب ولي پيشترفته در 4 هزار سال پيش در كشور ايران چگونه مي توانشتند عملهاي جراحي به اين ظرافت و دقت انجام بدهند؟!

يكي ديگر از عجايب شهر سوخته!

يك اسكلت كشف شده كه مورد جراحي مغز قرار گرفته است. با كشف اين اثر پيشينه پزشكي در ايران به بيش از 4000 سال مي رسد. جراحي مغز به اين شكل هنوز در هيچ جايي از كره زمين با ساده ترين وسايل موجود و بدون تجهيزات اتاق عمل ديده نشده است ؟!

تاس هاي بازي كشف شده به همراه تخته نرد در شهر سوخته! نكته جالب اينكه اولا" چه تفكر عظيم و پويايي در اين مردم !وجودداشته و دوم اينكه چقدر شبيه به وسايل امروزي است؟!

وسيله اي بازي شبيه به تخته نرد كه داراي تاس و مهره هايي شبيه به تخته نرد امروزي بوده است.

گزارش استاد سجادي باستانشناس ايراني از كشف تخت نرد باستاني :

به تازگی از گور باستانی موسوم به شماره ۷۶۱ قديمی ترين تخت نرد جهان به همراه ۶۰ مهره آن در شهر سوخته کشف شد، بسيار قديمی تر از تخت نردی که در گورستان سلطنتی اور در بين النهرين کشف شده بود.

آقای سجادی گفته که اين تخت نرد از چوب آبنوس و به شکل مستطيل است. چوب آبنوس در سيستان و بلوچستان نمی روئيده و مشخص است که از هند وارد شده است.

روی اين تخت نرد، ماری که ۲۰ بار به دور خود حلقه زده و دمش را در دهان گرفته، نقش بسته است.

به نظر می رسد که چنين طرحی هم به موضوع های فرهنگی و فلسفی هند مربوط باشد، چرا که چنين علامتی در فرهنگ هند به معنی مرکز انرژی های حياتی در بدن انسان است.

اين تخت نرد ۲۰ خانه بازی و ۶۰ مهره دارد. مهره ها که در يک ظرف سفالی در کنار تخت نرد قرار داشتند از سنگ های رايج در شهر سوخته يعنی از لاجورد، عقيق و فيروزه است.

به نظر آقای سجادی اين تخت نرد ۱۰۰ تا ۲۰۰ سال قديمی تر از تخت نرد بين النهرين است و به همين دليل او فکر می کند اين بازی از شهر سوخته به تمدن بين النهرين رفته است. گروه تحقيق و کاوش هنوز روش بازی با اين تخت نرد را نيافته است.

خاكستر جسد يك انسان 3 هزار ساله در شهر سوخته كه در هنگام آتش سوزي در هنگام نيايش و يا خواب بسر مي برده است.

كشف يك گور قديمي در شهر سوخته متعلق به يك زن و شوهر . اينان مدتي قبل از آتش سوزي و نابودي هميشگي شهر سوخته از دنيا رفته بودند. جالب است بدانيد هنوز دستبند و زيور آلات زن به همراه اسكلت مشخص بود و با نگاه اول مشخص مي شد كه كدام زن و كدام مرد هستند...سن تقريبي اين دو حدود 30 سال بوده و چنان عاشقانه در بغل و كنار يكديگر بخاك سپرده شدند كه گويي در آن دنيا نيز با يكديگر خواهند بود. در كنار آنها مقداري غذا و لوازم مورد نياز در آن دنيا برايشان گذاشته شده ؟!!

يك نمونه مهر ، كشف شده در شهر سوخته

اين مهرها  جهت شناسايي افراد مهم ،يا حكومتي و يا براي شناخت تجار معروف در طول تاريخ استفاده مي شده است . تا كنون اين مهر ها بيشتر در حفاريهاي دوران هخامنشي كشف گرديده بود . اين مهرها براي فرمان هاي حكومتي و شناسايي مال التجاره استفاده مي گرديده است.

نكته قابل توجه اينكه با كشف تعداد زيادي از اين مهرها معلوم گرديد كه ساكنان شهر سوخته چنان پيشترفته بودند كه از تجارت و سلسله مراتب اجتماعي كاملا" برخوردار بودند و چنان طبقات اجتماعي جالب و پيشترفته اي داشتند كه افراد با توجه به موقعيتشان نسبت به يكديگر از برتري و شناسايي خاصي برخوردار بودند.

يك فقره شانه بسيار جالب كه در كوره به شكل ماهرانه اي ساخته شده است

اين اثر نشانه اي از نوع تفكر و رفتار اجتماعي ساكنان ايران زمين در 4 هزار سال پيش مي باشد. 

ضرب المثل ها و اصطلاحات فارسی (2) / از خجالت آب شدن

مطلب کوتاه زیر را خانم مونیکا وی سُتسکا برایمان فرستاده که با اندکی تغییر آن را می خوانید. همانطور که در بخش 1 این سلسله پست ها ذکر شد، منبع  این پست،بخش ضرب المثل‌های  وب سایت "فرهنگسرا" می باشد. ضمن سپاس از خانم ویسُتسکا، در انتظار مطالب دوستان دیگر هستیم. خانم ویسُتسکا دانشجوی سال سوم کارشناسی در رشته ایران شناسی هستند.

" از خجالت آب شدن"

آیا در فرهنگ های مختلف، پدیده‌های مشابه وجود دارند؟ غالباً نمی‌دانیم آیا دو کشور به خرافاتی مشابه اعتقاد دارند، چیزهای مشابهی برای آنها افت داردˏ یا شوخ‌طبعی های مشابهی دارند یا نه؟ با کمی دقت می‌توان دید که گاه عوامل مشترکی در فرهنگ های متفاوت وجود دارند. به عنوان مثال می‌توانیم ضرب‌المثل ها و اصطلاح های ایرانی و لهستانی را، که بخشی از فرهنگ و زبان هستند مقایسه کنیم.

چند روز پیش در یک سایت ایرانی توضیح ضرب‌المثل ها و اصطلاح های مختلفی که ایرانیها از آن استفاده می‌کنند ˏ خواندم. در کمال تعجب، به این نتیجه رسیدم که بعضی از ضرب‌المثل ها و اصطلاحات ایرانی و لهستانی یا یکسان هستند یا معنی مشابه دارند. بسیاری از لهستانیها وقتی که رفتار آنها احمقانه است یا از کلماتشان شرمشان می‌آید می‌گویند که «از خجالت سوختم» . در همین وضیعت ایرانیها می‌گویند: " از خجالت آب شدم." آیا می‌توانیم عوامل مشترک در این دو اصطلاح را پیدا کنیم ؟

در این سایت ایرانی نوشته شده است: " آدمی را وقتی خجلت و شرمساری دست دهد بدنش گرم می‌شود و گونه هایش سرخی می گیرد. خلاصه ی عرق شرمساری که ناشی از شدّت و حدّت گرمی و حرارت است از مسامات بدنش جاری می گردد. عبارت بالا گویای آن مرتبه از شرمندگی و سرشکستگی است که خجالت زده را یارای سربلند کردن نباشد و از فرط انفعال و سرافکندگی سر تا پا خیس عرق شود و زبانش بند آید ."

به اعتقاد من اصطلاح لهستانی را هم به همین طرز توضیح می دهیم اما به دلیل گرمی حرارت بدنمان از خجالت می سوزیم. البته از نظر علم اشتقاق لغات یا از نظر دین و باورها این دو اصطلاح شاید هیچ نقطه ی مشترکی نداشته باشند. 

Czy w odmiennych kulturach istnieją podobne zjawiska? Często nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, że w dwóch różnych państwach ludzie mogą wierzyć w te same przesądy, że te same rzeczy mogą być dla nich powodem do wstydu, że mają podobne poczucie humoru. Dzięki odrobinie uwagi możemy zauważyć wspólne elementy w różniących się od siebie kulturach. Dla przykładu, możemy porównać perskie i polskie przysłowia czy powiedzenia, które są częścią tych kultur i języków. Kilka dni temu, na irańskiej stronie internetowej, czytałam opisy przysłów i powiedzeń, używanych przez Irańczyków. Ku mojemu zdziwieniu, doszłam do wniosku, że niektóre z polskich i perskich przysłów, są albo takie same albo mają podobne znaczenie. Wielu Polaków po swoim niemądrym zachowaniu albo kiedy wstydzą się swojej wypowiedzi, mówi, że „spaliłem się ze wstydu”. Z kolei Irańczycy w tej sytuacji zwykli mówić: „stopiłem się ze wstydu”. Czy możemy znaleźć wspólne elementy w tych dwóch powiedzeniach ?

Na wspomnianej stronie internetowej jest napisane : „Kiedy człowiek się wstydzi, jego ciało staje się cieplejsze, a policzki czerwienieją. Pot, który jest wynikiem tego ciepła i temperatury ciała pojawia się na różnych częściach ciała. Wspomniane wyżej uczucie jest na tyle mocne, że zawstydzona osoba nie jest w stanie podnieść głowy i z powodu nadmiaru wstydu jest cała zalana potem, a język jej się plącze.”

Moim zdaniem, polskie powiedzenie tłumaczy się w ten sam sposób, ale z powodu ciepła i temperatury naszych ciał spalamy się ze wstydu. Oczywiście, z punktu widzenia etymologii czy religii i innych wierzeń, te dwa powiedzenia mogą wcale nie mieć żadnych punktów wspólnych.

آشپزی ایرانی

غذای ایرانی بخورید و لذّت ببرید. با تشکر فراوان از خانم هانیه رنگچی و خانم دُرُتا سواپا

 آشپزی ایرانی....چند کلمه در باره آن....

Kuchnia irańska …. Kilka słów o

آشپزی یک هنر است. آشپزی ایرانی که در کشورهایی مانند لهستان تا به حال کم شناخته شده از محبوب‌ترین آشپزی‌های جهان  به‌حساب می‌آید . هرچند غذاهای ایرانی طعم مخصوص خود را دارند، به غذاهای مناطق جنوب اروپا بی‌شباهت نیستند. در سفره ایرانی غذاهای متنوعی دیده می‌شود که معمولاً چرب و جاافتاده هستند. غذای جاافتاده به غذایی می‌گوییم که مدت طبخش طولانی بوده و به اندازه کافی پخته شده است . اگر خورشت را در نظر بگیریم، خورشتی که روغنش معلوم شود خورشتِ جاافتاده خوانده می‌شود. غذاهای ایرانی از جمله، به انواع پلو، خورشت، آش، آبگوشت، کوفته، دلمه و کوکو تقسیم می‌شوند که دستور اکثر آن‌ها در یک کتاب آشپزی گرد آمده و در آینده‌ای نه چندان دور به چاپ می‌رسد پس شما خودتان این امکان را خواهیدداشت که غذاهای ایرانی را تهیه کرده از طعم آن لذت ببرید. مؤلف کتاب، خانم هانیه رنگچی است ایرانی مقیم لهستان. کتاب آشپزی مذکور به سه زبان زنده می‌باشد: فارسی لهستانی و انگلیسی. قسمت انگلیسی از زبان اصلی به واسطه خود مؤلف برگردانده شده و بخش لهستانی توسط بنده که این یادداشت را آماده کرده است.

دستور پخت قرمه‌سبزی را که در ایران غذایی است لذیذ و پر طرفدار، به‌عنوان نمونه‌ای از این کتاب آشپزی به‌شرح زیر در اختیار شما می‌گذاریم. نوش جان

Gotowanie jest sztuką. Kuchnia irańska, która w krajach takich jak Polska do tej pory została poznana w niewielkim stopniu należy do najsmaczniejszych kuchni świata. Irańskie potrawy choć mają swój własny niepowtarzalny smak, wykazują pewne podobieństwo do kuchni terenów Europy południowej. Na irańskich sofre pojawiają się rozmaite potrawy, które najczęściej są tłuste i dża oftade ( Irańczycy po ugotowaniu się potrawy pozostawiają ją na ogniu jeszcze przez jakiś czas, stosując się do zasady: im dłużej potrawa sobie „ pobulgocze ‘’ tym uzyska lepszy smak – na takie potrawy mówimy, że są: dża oftade – dosł. „ na miejscu’’, dobrze ugotowane . W przypadku przygotowywania choresztu dowodem na to, iż potrawa całkowicie się dogotowała jest wypłynięcie oleju na wierzch potrawy ). Irańskie dania dzielą się m. in. na rodzaje polou, choreszt, āsz¹, ābguszt², kufte, oraz dolme ( gołąbki ) i kuku ( placki ). Przepisy większości tych potraw została zebrana w książce kucharskiej, autorstwa Hanieh Rangchi , Iranki zamieszkałej w Polsce. Książka ta w niedługim czasie zostanie wydana, tak więc będziecie mogli, sami przygotowawszy potrawy rozkoszować się ich smakiem. Wspomniana książka napisana została w trzech językach: perski, polskim oraz angielskim. Część angielska została przetłumaczona z perskiego przez samą autorkę, a część polska przez piszącą te słowa.

Przepis na jedno z pysznych dań, qorme sabzi, za którym Irańczycy przepadają, a które znalazło się we wspomnianej książce kucharskiej umieszczamy poniżej. Smacznego !

خورشت قرمه سبزی با پلو

خورشت قرمه‌سبزی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین غذاهای ایرانی در تمام نقاط ایران است که روغنی سبز رنگ روی آن را می‌پوشاند. این غذا با ماست ساده یا پیاز سرو می‌شود.

مواد لازم برای 5 نفر:

1. تره یا برگ پیازچه خردشده ( ½ 1 فنجان)

2. جعفری خردشده (½ 1 فنجان)

3. گشنیز خرشده (½ 1 فنجان)

4. شنبليله خردشده ( ¾ فنجان)

5. اسفناج خردشده ( ½ 2 فنجان)

6. گوشت گاو یا گوساله (500 گرم)

7. لوبيا قرمز یا چشم‌بلبلی (100 گرم)

8. ليموعمانی (4 عدد)

9. روغن (1/3 فنجان)

10. نمک (2 قاشق چایخوری)

11. فلفل ( ½ قاشق چایخوری)

12. زردچوبه (1 قاشق چایخوری)

13. پیاز خردشده  (1 عدد پیاز بزرگ)

طرز تهيه:

گوشت را به مکعب‌های 3 سانتی ببرید. لیموعمانی را شسته با نوک چاقو چند سوراخ در اطرافش ایجاد کنید و برای 1 ساعت در آب بگذارید.پیاز خردشده را در روغن سرخ کنید وقتی طلایی رنگ شد زردچوبه و تکه‌های گوشت را به آن اضافه نمایید. هنگامی که گوشت سرخ شد سبزی‌های خرد شده را به آن اضافه و حسابی سرخ کنید. نمک، فلفل ، لوبيا قرمز یا چشم‌بلبلی و 3 لیوان آب جوش را نیز به آن اضافه نمایید و بگذارید تا گوشت و لوبیا با شعله متوسط بپزد. وقتی گوشت و لوبیا نیم پز شد ليمو عمانی را نیز به آن اضافه کنید و بگذارید خورشت آهسته بجوشد تا جا بیفتد. در صورتی‌که ترشی آن کم بود می‌توانید کمی آبليمو به آن اضافه نمایید. غذا باید به اندازه 2 فنجان آب داشته باشد.

مدت زمان طبخ: 3-2 ساعت، قرمه‌سبزی خورشتی است که هرچه بیشتر بپزد لذیذتر می‌شود.

قرمه‌سبزی با پلو سرو می‌شود.

پلو ساده

پلو بخش اصلی غذای ایرانی را تشکیل می‌دهد که در حین دم‌کشیدن لایه زیرین آن برشته می‌شود. در آشپزخانه ایرانی به این لایه برشته، ته‌دیگ می گویند.

  مواد لازم:

1. برنج (برای هر یک نفر یک پیمانه)

2. نمک (به مقدار لازم)

3. روغن (3 قاشق غذاخوری)

طرز تهیه:

برنج را شسته و برای حداقل سه ساعت در آب نمک خیس کنید. آب را در قابلمه‌ای به جوش آورده سپس برنج و نمک را در آن بریزید. هر چند دقیقه نرمی یا سفتی برنج را امتحان کنید؛ وقتی نسبتاً نرم شد آن را آبکش کنید و کمی زیر آب ولرم بگیرید تا لعاب زیادی آن شسته شود، این کار مانع از شل‌شدن و به‌هم‌چسبیدن دانه‌های برنج می‌شود. روغن را داخل قابلمه تفلون کمی گرم کنید و برنج آبکش‌شده را در قابلمه بریزید و با کفگیر به آن شکل هرم بدهید، در قابلمه را با پارچه دمی بگذارید و شعله گاز را کم کنید. وقتی حسابی بخار کرد و دانه‌های برنج قد کشید پلو آماده سرو کردن است. معمولا" دم‌کشیدن برنج 45 تا 60 دقیقه زمان می‌برد. البته این زمان نسبت به تعداد پیمانه‌ها متغییر است. هرچه تعداد پیمانه ها کم‌تر باشد به زمان کم‌تری نیاز است و بلعکس. قبل از سرو پلو کمی کره آب کرده یا روغن روی آن بریزید.

Choreszt z mięsem i warzywami ( khoresht-e qorme sabzi )podawane z polou

Choreszt- e qorme sabzi jest jednym z dań cieszących się ogromną popularnością w całym Iranie, za którymi Irańczycy przepadają . Przykrywa je warstwa oleju w zielonkawym kolorze. Qorme sabzi podaje się z jogurtem ( mâst ) lub cebulą.

Składniki – dla 5 osób:

1. 1½ szklanki pokrojonego pora lub świeżego siekanego szczypioru

2. 1 ½ szklanki siekanej pietruszki

3. 1½ szklanki siekanej kolendry

4. 1 ½ szklanki siekanej kozieradki

5. 1 ½ szklanki rozdrobnionego szpinaku

6. 500g wołowiny / cielęciny

7. 100g czerwonej fasoli / fasoli „ czarne oczko ‘’

8. 4 suszone limonki

9. ⅓ filiżanki oleju

10. sól – 2 łyżeczki do kawy

11. pieprz - ½ łyżeczki do kawy

12. kurkuma – 1 łyżeczka do kawy

13. 1 duża pokrojona cebula

Przyrządzanie:

Mięso pokroić w kostkę o średnicy 3 cm. Limonkę umyć i nakłuć nożykiem w kilku miejscach, a następnie pozostawić na godzinę do namoczenia . Pokrojoną cebulę zrumienić na oleju na złoty kolor, dodać mięso i doprawić kurkumą. Na usmażone mięso wrzucić zieleninę i dobrze przysmażyć. Dodać sól, pieprz, fasolę czerwoną lub „ czarne oczko ‘’, zalać 3 szklankami wrzątku i dusić na średnim ogniu, aż mięso i fasola będą miękkie, wtedy dodać suszoną limonkę i dusić choreszt na wolnym ogniu, aż wszystkie składniki się dogotują. Gdyby choreszt był za mało kwaśny, można wcisnąć trochę soku z cytryny. Woda nie powinna wyparować z potrawy na objętość więcej niż 2 filiżanek.

Czas przygotowywania: 2 – 3 godz. Qorme sabzi należy jednak do potraw, które gotowane dłużej uzyskują lepszy smak.

Qorme sabzi podaje się z polou.

Polou jest głównym daniem i bazą pozostałych potraw kuchni irańskiej, podczas dogotowywania którego spodnia warstwa się lekko przypala. Tę spodnią warstwę zwie się tahdig

Składniki:

1. ryż – ¾ szklanki na każdą osobę

2. sól – w zależności od potrzeb

3. 3 łyżki stołowe oleju

Przygotowywanie:

Opłukany ryż pozostawić do namoczenia w osolonej wodzie na co najmniej godzinę. Zagotować wodę w garnku i na wrzącą wodę wsypać ryż i dodać sól. Co kilka minut sprawdzać miękkość ryżu. Gdy ryż się zagotuje i trochę zmięknie należy go odcedzić i przelać powstały kleik bieżącą, letnią wodą; zapobiega to sklejaniu się ziarenek. w teflonowym naczyniu lekko rozgrzać olej, następnie wrzucić odcedzony ryż i płaską łyżką cedzakową nadać mu kształt piramidki. Pokrywkę naczynia owinąć czystym ręcznikiem lub materiałem trzymającym ciepło, a następnie zmniejszyć płomień. Gdy ryż się dogotuje, a jego ziarenka napęcznieją, jest gotowy do podania³. Dogotowywanie ryżu trwa zwykle od 45 minut do godziny, zależy to jednak od ilości porcji. Im mniejsza liczba osób, tym dogotowywanie ryżu zabiera mniej czasu, i na odwrót. Ryż przed podaniem polewamy olejem lub dodajemy odrobinę roztopionego masła. Sposoby dekorowania polou szafranem zostały na końcu tego rozdziału.

1 Âsz – to wodnista potrawa, przypominająca nasze gęste, zawiesiste zupy, przygotowywana najczęściej z warzyw strączkowych, zieleniny, podawana z serwatką ( kaŝk)

2 Ăbguszt to bardzo stare, tradycyjne danie, zwane tez dizi lub dizi-ye sangi. Główna różnica między abgusztem a dizi tkwi w sposobie przyrządzania potrawy i naczyniach, w których się ją podaje: dizi przyrządza się w małych kamiennych naczyniach, a następnie wkłada do pieca. Dizi jest smaczniejsze, jednak przygotowywanie go w domu nastręcza pewnych trudności. Podaje się je z surową cebulą oraz z rzodkiewką, szczypiorkiem, bazylią, porem i estragonem ( do wyboru).

3 Etap dogotowywania ryżu na małym ogniu lub parze, w Iranie nosi nazwę dam keŝidan – co oznacza też zaparzanie. Często używa się do tej czynności specjalnego naczynia poloupaz.